Μυστηριώδες νέφος αερίων κοντά στον γαλαξία της Ανδρομέδας

 

 Η πολύ μακράς διάρκειας φωτογράφηση της Ανδρομέδας με χρήση ειδικού φίλτρου αποκάλυψε δίπλα της ένα νέφος ιονισμένου οξυγόνου (γαλαζοπράσινο τόξο προς τα κάτω και αριστερά)

Με δεκάδες μεγάλα τηλεσκόπια διασκορπισμένα σε όλη την Υδρόγειο και ορισμένα σε τροχιά πάνω απ' αυτή, θα περίμενε κανείς ότι τουλάχιστον όλοι οι μεγάλοι σχηματισμοί στον ουρανό θα είχαν ανακαλυφθεί. Κάθε άλλο! Αυτό έδειξε η πρόσφατη ανακάλυψη ενός τεραστίων διαστάσεων νέφους αερίων, που βρίσκεται κοντά στον γειτονικό γαλαξία της Ανδρομέδας. Η Ανδρομέδα είναι ένα από τα πιο μελετημένα ουράνια σώματα, ορατό και με γυμνό μάτι στον σκοτεινό νυχτερινό ουρανό. Το νέφος αυτό βρισκόταν κρυμμένο ...σε κοινή θέα επί δεκαετίες. Αλλά το πιο ενδιαφέρον είναι πως η προέλευσή του αποτελεί μυστήριο.

Η ανάπτυξη φτηνών υψηλής ποιότητας ψηφιακών ανιχνευτών έχει κάνει την αστροφωτογράφηση πιο προσιτή από ποτέ. Η δυνατότητα αυτή πυροδότησε μια νέα τάση μεταξύ των ερασιτεχνών αστρονόμων, να μελετούν επισταμένα κάποια τμήματα του ουρανού, παίρνοντας φωτογραφίες πολύ μακράς έκθεσης, ελπίζοντας να ανακαλύψουν τυχόν λανθάνοντα ουράνια σώματα και σχηματισμούς, που ίσως βρίσκονται εκεί. Τρεις Ευρωπαίοι ερασιτέχνες αστρονόμοι έστρεψαν τα τηλεσκόπιά τους προς την Ανδρομέδα, τον κοντινότερο σε μας γαλαξία, σε απόσταση 2,5 εκατομμυρίων ετών φωτός, που είναι σπειροειδής, όπως και ο δικός μας Γαλαξίας. Ακριβώς λόγω της εγγύτητάς της (με την αστρονομική έννοια) η Ανδρομέδα είναι αγαπητός στόχος των αστρονομικών οργάνων για περισσότερο από έναν αιώνα. Γι' αυτό όλοι θεωρούσαν ότι αν δεν έχει εντοπιστεί κάτι σ' αυτή, θα είναι ίσως κάποια νεφελώματα στο εσωτερικό της.

Κάνοντας επεξεργασία σε υπολογιστή των φωτογραφιών που τράβηξαν, εφάρμοσαν μεταξύ πολλών άλλων και ένα φίλτρο, που αποκλείει κάθε άλλο φως, εκτός από τη γαλαζοπράσινη λάμψη που εκπέμπει το διπλά ιονισμένο οξυγόνο (αυτό που το άτομό του έχει χάσει δύο ηλεκτρόνια). Προς έκπληξή τους διαπίστωσαν έναν σχηματισμό μεγέθους σχεδόν όσο και η Ανδρομέδα, ο οποίος βρισκόταν ακριβώς δίπλα της. Στην ανακάλυψη οδήγησε η περιέργειά τους, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν είχε γίνει ποτέ βαθιά χαρτογράφηση ευρείας κλίμακας του χώρου γύρω από την Ανδρομέδα.


Συνήθης (μικρής διάρκειας) φωτογράφηση του γαλαξία της Ανδρομέδας από καλό τηλεσκόπιο στο οπτικό τμήμα του φάσματος

Για να αποκλείσουν το ενδεχόμενο ο σχηματισμός να είναι αποτέλεσμα κάποιου τεχνουργήματος του τηλεσκοπίου, ζήτησαν και από άλλον ανεξάρτητο ερασιτέχνη αστρονόμο να επαναλάβει τις φωτογραφίσεις. Μετά την επιβεβαίωση κι απ' αυτόν, έκαναν γνωστή την ανακάλυψή τους σε επαγγελματίες αστρονόμους και αυτή επιβεβαιώθηκε και από πέντε μεγάλα τηλεσκόπια στη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Στον σχηματισμό δόθηκε το όνομα Αντικείμενο 1 των Στρότνερ - Ντρέσλερ - Σέιντι (SDSO-1), από τα ονόματα των τριών ερασιτεχνών αστρονόμων που το ανακάλυψαν.

Ενδεχόμενα

Οι επιστήμονες εξέτασαν πολλά ενδεχόμενα για την προέλευση του νέφους, αλλά χωρίς να καταλήξουν κάπου. Η εγγύτητα του νέφους στην Ανδρομέδα και η καμπυλότητα που έχει, μοιάζοντας σαν να αποβλήθηκε από αυτόν τον γαλαξία, δείχνουν πιθανή σχέση μεταξύ τους, χωρίς όμως να αποτελούν απόδειξη. Αν το SDSO-1 αποτελεί πράγματι τμήμα της Ανδρομέδας έξω από το κυρίως σώμα της, αυτό σημαίνει πως το μήκος του νέφους είναι δεκάδες χιλιάδες έτη φωτός. Αν βρίσκεται στην τεράστια άλω γύρω από την Ανδρομέδα, θα μπορούσε να έχει σχηματιστεί από αέρια που απελευθέρωσαν άστρα αυτής της τεράστιας σφαιρικής περιοχής γύρω από τους γαλαξίες. Ομως αν συνέβαινε αυτό, θα έπρεπε να είχε εντοπιστεί έντονα μέσα στο νέφος και υδρογόνο, αλλά η φασματική υπογραφή του απουσιάζει από το φως του νέφους.

Η Ανδρομέδα κινείται προς τον Γαλαξία μας, με το SDSO-1 να βρίσκεται ανάμεσα στους δύο γαλαξίες. Γι' αυτό κάποιοι επιστήμονες εικάζουν ότι η άλως της πρώτης μπορεί ήδη να αλληλεπιδρά με την άλω του δεύτερου. Αν όμως συνέβαινε αυτό, το νέφος δεν θα έπρεπε να φαίνεται τόσο κοντά στην Ανδρομέδα, αλλά κάπου στο μέσο της απόστασής της από τον Γαλαξία. Επιπλέον, θα έπρεπε να περιέχει και υδρογόνο.

Μπορεί πάλι το νέφος να είναι στην πραγματικότητα πολύ μικρότερο και πολύ πιο κοντινό σε μας, να πρόκειται δηλαδή για νεφέλωμα μέσα στον Γαλαξία, που τυχαία φαίνεται στον ουρανό κοντά στην Ανδρομέδα. Και πάλι, όμως, θα έπρεπε να περιείχε πολύ υδρογόνο. Αν πάλι ήταν απομεινάρι κάποιου άστρου του Γαλαξία, που εξερράγη ως υπερκαινοφανής, θα έπρεπε να εκπέμπει υπεριώδες φως και ραδιοκύματα, πράγμα που δεν συμβαίνει.

Το ότι μέχρι τώρα το SDSO-1 είχε διαφύγει της προσοχής δεν είναι και τόσο παράξενο, με δεδομένο ότι τα μεγάλα τηλεσκόπια συνήθως έχουν μικρό οπτικό πεδίο παρατήρησης και είναι πολύ δύσκολο να παρατηρήσουν ουράνια σώματα με φαινόμενο μέγεθος τριών σεληνιακών διαμέτρων, όπως το συγκεκριμένο. Επιπλέον, το νέφος αυτό φαίνεται πολύ αχνό στον ουρανό, απαιτώντας λήψεις πολύ μακράς διάρκειας (για το SDSO-1 οι ερασιτέχνες έκαναν λήψη φωτογραφίας 160 ωρών!).

Η επίλυση του μυστηρίου θα απαιτήσει λεπτομερή ανάλυση του φάσματος μικρότερων τμημάτων του νέφους, ώστε να προσδιοριστεί η ταχύτητα των αερίων με τη βοήθεια του φαινομένου Ντόπλερ (που μεταθέτει προς το γαλάζιο το χρώμα αν το σώμα πλησιάζει προς εμάς και προς το ερυθρό αν απομακρύνεται). Αν το SDSO-1 κινείται με ταχύτητα παρόμοια με της Ανδρομέδας, τότε μάλλον σχετίζεται με αυτή. Αν κινείται πιο αργά, τότε μάλλον βρίσκεται μέσα στον Γαλαξία. Πάντως ό,τι και να 'ναι, αποδείχτηκε ότι υπάρχουν ακόμη στον ουρανό επιστημονικοί «θησαυροί», που περιμένουν να ανακαλυφθούν.

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»

 

Μοιραστείτε το άρθρο, με αυτόν τον τρόπο μας επιβραβεύετε.

Ακολουθήστε το newsplanet09.info στο Google News και στο instagram για να ενημερώνεστε για όλα τα τελευταία άρθρα μας.

Fair Notice -Mε επιφύλαξη παντός νόμιμου δικαιώματος:Το newsplanet09 όπως και η σελίδα μας newsplanet09 στο facebook απαγορεύει ρητώς από 9/6/20 οποιαδήποτε επισήμανση ή χαρακτηρισμό των άρθρων του από μη αναγνωρισμένες από το Ελληνικό κράτος, αλλά και τους διεθνείς νόμους προστασίας ατομικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθερίας άποψης και ιδεών από διαδικτυακές οργανώσεις, οι οποίες δεν συνάδουν με το Σύνταγμα & τους νόμους της χώρας μας, και τις οποίες δεν αναγνωρίζουμε.