Μπάλφουρ....Ο πράκτορας με την... αγιαστούρα

Οι πράκτορες με την... αγιαστούρα

Ο ταραχώδης βίος του λόρδου Ντέιβιντ Μπάλφουρ ο οποίος έγινε παπα-Δημήτρης των Ανακτόρων

εφημεριδα το ΒΗΜΑ  ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  20/03/2005 

Ο λόρδος Ντέιβιντ Μπάλφουρ σε μία από τις σπάνιες φωτογραφίες του

Απόστολος Βαβύλης ή Φωκάς ή Αναγνωστάκης ή πατήρ Ραφαήλ.Βασιλειαδης κλπ ονοματα  Οι ορθόδοξοι κληρικοί όλων των βαθμών έμειναν άφωνοι όταν ενημερώθηκαν ότι ανάμεσά τους κυκλοφορούσε ένας «πράκτορας». Λες και δεν ήξεραν, δεν γνώριζαν ή δεν άκουσαν ποτέ ότι πράκτορες υπήρχαν και θα υπάρχουν στην Εκκλησία. H ζωή και ο ρόλος του  Μπάλφουρ, του γνωστού παπα-Δημήτρη των Ανακτόρων, αναστάτωσε τη δεκαετία του '40 την ελληνόφωνη Ορθοδοξία. Πενήντα χρόνια αργότερα μέσα απο τον διεθνή Τύπο έγιναν γνωστά και τα κωδικά ονόματα κορυφαίων σήμερα Αρχιερέων της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Ο λόρδος  Μπάλφουρ γεννήθηκε στις 20 Ιανουαρίου του 1903 και καταγόταν απο μια οικογένεια που προσέφερε πρωθυπουργούς, υπουργούς, ναυάρχους και στρατηγούς στη Βρετανία. H Γηραιά Ηπειρος τη δεκαετία του '20 βρίσκεται σε οριακά σημεία. Ο A´ Παγκόσμιος Πόλεμος ανατρέπει πολλά δεδομένα. Οι υπηρεσίες πληροφοριών ενισχύονται καθημερινά. Αναζητούν ικανά στελέχη για να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες των καιρών. Οι αποφάσεις των Γερμανών, των Βρετανών, των Ρώσων, των Γάλλων και των Τούρκων έχουν τεράστια σημασία. Ολοι πρέπει να προβλέπουν τις κινήσεις των εχθρών, των αντιπάλων, αλλά και των συμμάχων.

Μέσα σε αυτό το περιβάλλον μεγαλώνει και ο ρωμαιοκαθολικός στο δόγμα Βρετανός Ντέιβιντ Μπάλφουρ ο οποίος προσελκύει το ενδιαφέρον των μυστικών υπηρεσιών της πατρίδας του. Είναι ένας άνθρωπος με σπουδές στα πανεπιστήμια της Πράγας, του Σάλτσμπουργκ, της Ρώμης και αργότερα των Αθηνών. Γνωρίζει εκτός απο τη μητρική του γλώσσα αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, ρωσικά, πολωνικά και ελληνικά και αργότερα θα μάθει και τουρκικά.

* Μοναχός

Στα τέλη της δεκαετίας του '20 ο Μπάλφουρ γίνεται ρωμαιοκαθολικός μοναχός και εντάσσεται στο τάγμα των Βενεδικτίνων. Υπηρετεί στη Μονή του Τάγματος στο Chevetogne του Βελγίου. Πρόκειται για μοναστήρι με ξεχωριστή δράση καθώς όλοι οι μοναχοί εξειδικεύονται στην Ορθόδοξη Θεολογία και Δογματική. Μάλιστα προσπαθούν να βοηθήσουν την προσέγγιση των δύο Εκκλησιών η οποία αποτελούσε αδιανόητο γεγονός την εποχή εκείνη. Το έργο του Μοναστηριού και του ηγουμένου της Lambert Beauouin καταστρέφεται με απόφαση του Βατικανού όταν τρεις μοναχοί, ο Μπάλφουρ, ο Lev Gilet και ο Alexis van der Mensbrughe, εγκαταλείπουν τον Ρωμαιοκαθολικισμό για χάρη της Ορθοδοξίας. Τότε ο Μπάλφουρ με τη βοήθεια των ρώσων κληρικών της διασποράς παίρνει το ορθόδοξο σχήμα και ονομάζεται Δημήτριος.

Το 1932 ο Μπάλφουρ εμφανίζεται στο Αγιον Ορος και εγκαταβιοί αρχικά στο λεγόμενο Ρωσικό Μοναστήρι και στη συνέχεια στα Καντουνάκια. Οπως λέει στο «Βήμα» ο ομότιμος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, ακαδημαϊκός κ. Αντώνιος - Αιμίλιος Ταχιάος, «όταν ο Μπάλφουρ ήρθε στον Αθω ήταν ακόμη ανώριμος για να μονάσει εκεί. Εζησε ως ερημίτης και ασκητής». Στο Περιβόλι της Παναγιάς ο παπα-Δημήτρης δεν αναπτύσσει ιδιαίτερα φιλικές σχέσεις, ίσως επειδή οι μοναχοί της εποχής δεν διαθέτουν τη δική του μόρφωση και γνώση. Ωστόσο τότε γνωρίζει τον μετέπειτα Αγιο Σιλουανό και τον λευκορώσο πρίγκιπα πατέρα Σωφρόνιο, έναν διακεκριμένο και μορφωμένο μοναχό ο οποίος αργότερα θα ιδρύσει το Μοναστήρι του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Εσεξ της Βρετανίας. H αλληλογραφία που ανέπτυξε ο Μπάλφουρ με τον πατέρα Σωφρόνιο ακόμη και για θεολογικά ζητήματα μπήκε πολλές φορές στο μικροσκόπιο. Μάλιστα ορισμένοι άφηναν να εννοηθεί ότι και ο πατήρ Σωφρόνιος είχε σχέσεις με τις μυστικές υπηρεσίες. Πρόκειται για ψιθύρους, λένε πολλοί, που προκαλεί η ανθρώπινη ζήλια.

H ακριβής χρονολογία στρατολόγησης του Μπάλφουρ στην Intelligence Service δεν είναι γνωστή. Πάντως το 1936 ο παπα-Δημήτρης εμφανίζεται στην Αθήνα και μεταβάλλεται σε μαγνήτη για την ελληνική αστική τάξη. Ορίζεται εφημέριος του Ναού του «Ευαγγελισμού» και καταφέρνει γρήγορα να ελιχθεί. Διαθέτει σχέσεις με την αδελφότητα θεολόγων «H Ζωή» και τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρύσανθο (Φιλιππίδη) και φτάνει να υπηρετήσει ακόμη και στον Ναό των Ανακτόρων. Οι σχέσεις του με τον βασιλέα Γεώργιο B´, τον διάδοχό του Παύλο και ιδιαίτερα με την τότε πριγκίπισσα Φρειδερίκη ήταν πολύ στενές. Πολλοί λένε ότι ο Μπάλφουρ «ήταν το μάτι και το αυτί» των Βρετανών στο Παλάτι. Ωστόσο ο καθηγητής κ. Ταχιάος δηλώνει σήμερα ότι έχοντας με τον Μπάλφουρ μια μακροχρόνια φιλική σχέση απέκτησε το θάρρος να προχωρήσει και σε πιο ιδιωτικές πτυχές της ζωής του. «Τόλμησα» τονίζει «να υπαινιχθώ αυτά για τα οποία τον κατηγορούσαν. Τότε μου απάντησε ευθαρσώς: "Γιατί θα 'πρεπε εγώ να κατασκοπεύω και να καθοδηγώ τον βασιλέα Γεώργιο B΄, τη στιγμή που αυτός συζούσε με βρετανίδα ερωμένη;"».

* Ταγματάρχης

Το 1941, λίγο προτού οι Γερμανοί κηρύξουν τον πόλεμο στην Ελλάδα, ο Μπάλφουρ αναχωρεί για το Κάιρο. Και είναι χαρακτηριστικό ότι δεν βρίσκεται στον Ναό του Ευαγγελισμού την 25η Μαρτίου του 1941, λίγες ημέρες δηλαδή πριν από τη γερμανική εισβολή. Στο Κάιρο έχει άμεσες σχέσεις με την ελληνική βασιλική οικογένεια και τους πρώην πρωθυπουργούς Παναγιώτη Κανελλόπουλο και Γεώργιο Παπανδρέου. Επιστρέφει στην Ελλάδα με τη νίκη των συμμάχων ως ταγματάρχης του Βρετανικού Στρατού και μέλος της Βρετανικής Πρεσβείας στην Αθήνα. Σε αυτόν αποδίδουν ορισμένοι την τοποθέτηση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Δαμασκηνού (Παπανδρέου) σε θέση αντιβασιλέως και ήταν σίγουρα, όπως λέγεται, ο σύνδεσμος των Βρετανών με τον αντιβασιλέα Δαμασκηνό. Καθοριστικός φαίνεται ότι είναι και ο ρόλος του στη Συμφωνία της Βάρκιζας, στις 12 Φεβρουαρίου 1945. Χαρακτηριστική ήταν η επίσκεψη που έκανε, σύμφωνα με μαρτυρίες, στο σπίτι του Στρατηγού του ΕΛΑΣ Στέφανου Σαράφη στου Μακρυγιάννη την παραμονή της υπογραφής της Συμφωνίας. Ακόμη, είχε σχέσεις και με τον Ηλία Τσιριμώκο.

* Βιβλιοθηκάριος

Ο Μπάλφουρ αποχώρησε από την Ελλάδα όταν καταγγέλθηκε ως πράκτορας με δημοσίευμα της εφημερίδας «Ριζοσπάστης». Στη συνέχεια ως διπλωματικός υπάλληλος της βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών υπηρέτησε στο Ισραήλ, στο Προξενείο της Σμύρνης, στην Γενεύη και αλλού. Ακόμη, εργάστηκε στη βιβλιοθήκη του βρετανικού υπουργείου Εξωτερικών, από όπου και συνταξιοδοτήθηκε.

Πέθανε τον Οκτώβριο του 1989, 

Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος γνώρισε τον Ντέιβιντ ή Δημήτριο Μπάλφουρ το 1978 στο Εσεξ. «Είδα» λέει στην εφημερίδα της Μητρόπολής του «έναν μεγαλόσωμο Αγγλο στον ναό. Οταν ήρθε η ώρα κατά τη διάρκεια της Λειτουργίας να διαβαστεί το Σύμβολο της Πίστεως, έκπληκτος άκουγα ότι αυτός ο μεγαλόσωμος Αγγλος ανέγνωσε το "Πιστεύω" με τη βροντερή φωνή του σε τέλεια ελληνικά, με προφορά που δεν διέκρινες αν ήταν ξένος ή Ελληνας. Καθ' όλη τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας έκλαιγε»...