26 Σεπτεμβρίου 1687. Η καταστροφή του Παρθενώνα από τον Μοροζίνη
26 Σεπτεμβρίου 1687. Η καταστροφή του Παρθενώνα από τον Μοροζίνη
Στις 6 Σεπτεμβρίου 1669 ό Βενετός αρχιστράτηγος Φραγκίσκος Μοροζίνι συνθηκολογούσε στην Κρήτη και παρέδιδε το Κάστρο στους Τούρκους, ύστερα από πολιορκία πού κράτησε εικοσιπέντε χρόνια. 'Αλλά ό τουρκοβενετικός πόλεμος θα συνεχισθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τον Αύγουστο του 1687 τα στρατεύματα του Μοροζίνι (μισθοφόροι Γερμανοί και Σουηδοί) καταλαμβάνουν την Κόρινθο και τον Σεπτέμβριο την Αίγινα. Ήρθε έπειτα η σειρά της Αττικής. Τη νύχτα τής 21ης Σεπτεμβρίου ό κόμης Καίνιξμαρκ, υπαρχηγός της βενετικής άρμάδας, αποβιβάζει δέκα χιλιάδες άνδρες στον Πειραιά. Οί Τούρκοι αιφνιδιάζονται, υποχωρούν καί οχυρώνονται στην 'Ακρόπολη.
Την ίδια νύχτα τα βενετικά στρατεύματα φθάνουν μπροστά στην Ακρόπολη, στήνουν τα κανόνια κι' αρχίζουν την πολιορκία. Οι βομβαρδισμοί δεν απέδωσαν αποτελέσματα κι' ό αρχιστράτηγος ανησυχεί επειδή αναμένονταν τουρκικές ενισχύσεις Τότε έφθασε στο στρατηγείο του Καίνιξμαρκ η πληροφορία ότι στον Παρθενώνα, ενισχυμένο εσωτερικά, οι Τούρκοι είχαν εναποθηκεύσει μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών. Από κείνη τη στιγμή όλα τα κανόνια κατευθύνουν τις βολές τους εναντίον του ναού.
Και την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 1687, στις 7 το βράδυ, ένας υπολοχαγός πέτυχε να στείλει ένα βλήμα στην οροφή του αρχαίου ναού (C. Waldstcin : Views of Athens in the year 1687). Η μπάλα του κανονιού διαπερνώντας την αδύνατη στέγη έφθασε στον τσεμπιχανέ των Τούρκων και τον ανατίναξε
Ελάχιστοι από τούς πολιορκητές είχαν την αίσθηση της καλλιτεχνικής αξίας του γκρεμισμένου μνημείου. Ανάμεσά τους ξεχώριζε η Αννα Ακεργελμ, κυρία των τιμών της συζύγου του Καίνιξμαρκ. Σε μια απλοϊκή αλλά συγκινητική επιστολή της έγραφε πώς «ό κόσμος δεν θα μπορέσει να ξαναχτίσει τέτοιο αριστούργημα» (Diary and letters of Anna Akerhjel). Τα κλασσικά μνημεία τής Ακροπόλεως ήταν θύματα της νέας μορφής πολέμου πού επέβαλε τη δημιουργία αποθηκών πυρομαχικών μέσα στους ίδιους τούς αρχαίους ναούς. Η μπαρούτη και το πυροβολικό θα κρίνουν την τύχη των καλλιτεχνικών θησαυρών.
Χιλιάδες Ευρωπαίοι είχαν επισκεφθεί την Αθήνα κατά τον ΙΣΤ' καί ΙΖ' αιώνα Κι ανάμεσά τους σοφοί, διπλωμάτες, καλλιτέχνες, άνθρωποι του πνεύματος. Όλοι είδαν τον Παρθενώνα και τα μνημεία της Ακροπόλεως ακέραια να αστράφτουν στον ήλιο.
Οι μισθοφόροι του Μοροζίνι θα καταλάβουν την Ακρόπολη ύστερα από την ανατίναξη του Παρθενώνος. Θα την εγκαταλείψουν, όμως, άδοξα και επαίσχυντα ύστερα από μερικούς μήνες. Ό αρχιστράτηγος αποφασίζει αρχικά να ισοπεδώσει με λαγούμια το φρούριο, τα κτίσματα και τα μνημεία του. Αλλά δέν υπήρχαν τα μέσα και ό χρόνος. Το στράτευμα έπρεπε να κινηθεί εναντίον του Ευρίπου. Και τελικά θα επικρατήσει η λογική σκέψη ότι είναι περιττή η καταστροφή αφού εκείνος πού κατέχει το κάστρο τής Χαλκίδος ελέγχει και την Ακρόπολη.
Τα αγάλματα και τα ανάγλυφα των ναών και τα κατακείμενα γλυπτά θα μπορούσαν να γεμίσουν εκατό μουσεία.
Σκέφθηκε ότι ο Ποσειδών του δυτικού διαζώματος θα ήταν το πιο άξιο τρόπαιο. Το εξαίσιο γλυπτικό σύμπλεγμα ήταν ολότελα άθικτο. Ό αρχιστράτηγος πρόσταξε να κατεβάσουν τα γλυπτά πού στόλιζαν 21 αιώνες το ναό, να τα μεταφέρουν στον Πειραιά και να τα φορτώσουν στη ναυαρχίδα.
Στην αναφορά του προς την βενετική Σύγκλητο ο Μοροζίνι εξηγεί λακωνικά και ψυχρά πώς έγινε ο βάρβαρος ακρωτηριασμός (την έγραψε στον Πειραιά στις 19 Μαρτίου 1688).
«'Επί τη προβλέψει της εγκαταλείψεως των Αθηνών συνέλαβον το σχέδιον άποσπάσεως μερικών εκ των ωραιότερων έργων τέχνης τα όποια θα ήδύναντο να προσθέσουν νέαν λάμψιν εις την Δημοκρατίαν. Διέταξα δήθεν, να αφαιρεθεί από την πρόσοψιν του ναού, τής Αθηνάς, όπου υπάρχουν τα ωραιότερα γλυπτά, το άγαλμα ενός Διός (Πρόκειται για άγαλμα του Ποσειδώνος) και τα ανάγλυφα δύο μεγαλοπρεπών ίππων. Ευθύς όμως, ως ήρχισεν η εργασία κατέρρευσεν όλόκληρον το άνω τμήμα της κορωνίδος του ναού. Και αποτελεί θαύμα το γεγονός ότι ουδείς εκ των τεχνιτών έπαθε τι.
Ο Μοροζινης ΔΕΝ ΕΦΥΓΕ ΜΟΝΟ ΜΕ ΑΥΤΑ εμπλούτισε την συλλογή του με πάρα πολλά ακόμη.
Έτσι οι Βενετσιάνοι εκτός οτι έφεραν τη χολέρα στην Αθήνα, κατάστρεψαν την ακρόπολη και πήραν και τα γλυπτά μας.
Στις 6 Σεπτεμβρίου 1669 ό Βενετός αρχιστράτηγος Φραγκίσκος Μοροζίνι συνθηκολογούσε στην Κρήτη και παρέδιδε το Κάστρο στους Τούρκους, ύστερα από πολιορκία πού κράτησε εικοσιπέντε χρόνια. 'Αλλά ό τουρκοβενετικός πόλεμος θα συνεχισθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τον Αύγουστο του 1687 τα στρατεύματα του Μοροζίνι (μισθοφόροι Γερμανοί και Σουηδοί) καταλαμβάνουν την Κόρινθο και τον Σεπτέμβριο την Αίγινα. Ήρθε έπειτα η σειρά της Αττικής. Τη νύχτα τής 21ης Σεπτεμβρίου ό κόμης Καίνιξμαρκ, υπαρχηγός της βενετικής άρμάδας, αποβιβάζει δέκα χιλιάδες άνδρες στον Πειραιά. Οί Τούρκοι αιφνιδιάζονται, υποχωρούν καί οχυρώνονται στην 'Ακρόπολη.
Την ίδια νύχτα τα βενετικά στρατεύματα φθάνουν μπροστά στην Ακρόπολη, στήνουν τα κανόνια κι' αρχίζουν την πολιορκία. Οι βομβαρδισμοί δεν απέδωσαν αποτελέσματα κι' ό αρχιστράτηγος ανησυχεί επειδή αναμένονταν τουρκικές ενισχύσεις Τότε έφθασε στο στρατηγείο του Καίνιξμαρκ η πληροφορία ότι στον Παρθενώνα, ενισχυμένο εσωτερικά, οι Τούρκοι είχαν εναποθηκεύσει μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών. Από κείνη τη στιγμή όλα τα κανόνια κατευθύνουν τις βολές τους εναντίον του ναού.
Και την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 1687, στις 7 το βράδυ, ένας υπολοχαγός πέτυχε να στείλει ένα βλήμα στην οροφή του αρχαίου ναού (C. Waldstcin : Views of Athens in the year 1687). Η μπάλα του κανονιού διαπερνώντας την αδύνατη στέγη έφθασε στον τσεμπιχανέ των Τούρκων και τον ανατίναξε
Ελάχιστοι από τούς πολιορκητές είχαν την αίσθηση της καλλιτεχνικής αξίας του γκρεμισμένου μνημείου. Ανάμεσά τους ξεχώριζε η Αννα Ακεργελμ, κυρία των τιμών της συζύγου του Καίνιξμαρκ. Σε μια απλοϊκή αλλά συγκινητική επιστολή της έγραφε πώς «ό κόσμος δεν θα μπορέσει να ξαναχτίσει τέτοιο αριστούργημα» (Diary and letters of Anna Akerhjel). Τα κλασσικά μνημεία τής Ακροπόλεως ήταν θύματα της νέας μορφής πολέμου πού επέβαλε τη δημιουργία αποθηκών πυρομαχικών μέσα στους ίδιους τούς αρχαίους ναούς. Η μπαρούτη και το πυροβολικό θα κρίνουν την τύχη των καλλιτεχνικών θησαυρών.
Χιλιάδες Ευρωπαίοι είχαν επισκεφθεί την Αθήνα κατά τον ΙΣΤ' καί ΙΖ' αιώνα Κι ανάμεσά τους σοφοί, διπλωμάτες, καλλιτέχνες, άνθρωποι του πνεύματος. Όλοι είδαν τον Παρθενώνα και τα μνημεία της Ακροπόλεως ακέραια να αστράφτουν στον ήλιο.
Οι μισθοφόροι του Μοροζίνι θα καταλάβουν την Ακρόπολη ύστερα από την ανατίναξη του Παρθενώνος. Θα την εγκαταλείψουν, όμως, άδοξα και επαίσχυντα ύστερα από μερικούς μήνες. Ό αρχιστράτηγος αποφασίζει αρχικά να ισοπεδώσει με λαγούμια το φρούριο, τα κτίσματα και τα μνημεία του. Αλλά δέν υπήρχαν τα μέσα και ό χρόνος. Το στράτευμα έπρεπε να κινηθεί εναντίον του Ευρίπου. Και τελικά θα επικρατήσει η λογική σκέψη ότι είναι περιττή η καταστροφή αφού εκείνος πού κατέχει το κάστρο τής Χαλκίδος ελέγχει και την Ακρόπολη.
Τα αγάλματα και τα ανάγλυφα των ναών και τα κατακείμενα γλυπτά θα μπορούσαν να γεμίσουν εκατό μουσεία.
Σκέφθηκε ότι ο Ποσειδών του δυτικού διαζώματος θα ήταν το πιο άξιο τρόπαιο. Το εξαίσιο γλυπτικό σύμπλεγμα ήταν ολότελα άθικτο. Ό αρχιστράτηγος πρόσταξε να κατεβάσουν τα γλυπτά πού στόλιζαν 21 αιώνες το ναό, να τα μεταφέρουν στον Πειραιά και να τα φορτώσουν στη ναυαρχίδα.
Στην αναφορά του προς την βενετική Σύγκλητο ο Μοροζίνι εξηγεί λακωνικά και ψυχρά πώς έγινε ο βάρβαρος ακρωτηριασμός (την έγραψε στον Πειραιά στις 19 Μαρτίου 1688).
«'Επί τη προβλέψει της εγκαταλείψεως των Αθηνών συνέλαβον το σχέδιον άποσπάσεως μερικών εκ των ωραιότερων έργων τέχνης τα όποια θα ήδύναντο να προσθέσουν νέαν λάμψιν εις την Δημοκρατίαν. Διέταξα δήθεν, να αφαιρεθεί από την πρόσοψιν του ναού, τής Αθηνάς, όπου υπάρχουν τα ωραιότερα γλυπτά, το άγαλμα ενός Διός (Πρόκειται για άγαλμα του Ποσειδώνος) και τα ανάγλυφα δύο μεγαλοπρεπών ίππων. Ευθύς όμως, ως ήρχισεν η εργασία κατέρρευσεν όλόκληρον το άνω τμήμα της κορωνίδος του ναού. Και αποτελεί θαύμα το γεγονός ότι ουδείς εκ των τεχνιτών έπαθε τι.
Ο Μοροζινης ΔΕΝ ΕΦΥΓΕ ΜΟΝΟ ΜΕ ΑΥΤΑ εμπλούτισε την συλλογή του με πάρα πολλά ακόμη.
Έτσι οι Βενετσιάνοι εκτός οτι έφεραν τη χολέρα στην Αθήνα, κατάστρεψαν την ακρόπολη και πήραν και τα γλυπτά μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια